Na 2030 is stroom uit je stopcontact niet langer gegarandeerd
Het is onzeker of je na 2030 nog altijd op stroom kunt rekenen zodra je de stekker in het stopcontact steekt. Daarvoor waarschuwt hoogspanningsnetbeheerder TenneT. Vooral bedrijven doen er goed aan te verwachten dat er af en toe korte onderbrekingen zijn. Niet uren achter elkaar en niet elke week, maar wel vaker dan je nu gewend bent. We zullen dus moeten leren omgaan met schaarste: er zijn momenten waarop de vraag simpelweg groter is dan het aanbod.
Wat is er precies aan de hand?
TenneT en andere netbeheerders zeggen al langer dat het stroomnet overbelast raakt. De elektrificatie van industrie, vervoer en verwarming stuwt de vraag omhoog. Tegelijkertijd neemt traditionele productiecapaciteit af en leveren wind en zon alleen als het weer meezit. Dat verhaal ken je misschien, maar nu is de boodschap concreter: TenneT koppelt er duidelijke verwachtingen en jaartallen aan.
Hoe groot is het risico volgens TenneT?
Volgens de Nederlandse norm is de leveringszekerheid “goed” als er per jaar hooguit ongeveer vier uur is waarin de vraag niet volledig kan worden bediend. TenneT verwacht dat we na 2030 over die grens heen gaan. Voor 2033 rekent de netbeheerder op gemiddeld 12,6 uur aan tekorten; in 2035 zou dat nog 9,2 uur zijn. Het gaat vooral om winterperioden, wanneer de vraag piekt en de opbrengst uit duurzame bronnen tegenvalt. Al rond 2030 neemt de kans op te vaak optredende tekorten merkbaar toe.
Gaat heel Nederland dan op zwart?
Een paar uur tekort per jaar betekent niet dat het hele land tegelijk zonder stroom zit. Het kan gaan om tijdelijk afschakelen van bepaalde afnemers, lagere beschikbaarheid voor grootverbruikers of andere vormen van vraagsturing. De kern blijft: je kunt niet meer blind vertrouwen op onbeperkte stroom op elk moment, zeker niet tijdens drukke winteravonden.
Hoe ontstaat die krapte?
Een deel van de gascentrales is op leeftijd en verdient straks mogelijk te weinig om open te blijven. Sluiten ze, dan verdwijnt flexibel vermogen dat nu bijspringt als wind en zon tekortschieten. Ondertussen groeit de elektriciteitsvraag door. Die combinatie van minder regelbaar aanbod en sneller stijgende vraag vergroot de kans dat het systeem af en toe tegen zijn grenzen aanloopt. Volgens TenneT is dat de directe oorzaak van de dreigende krapte.
Wat wil TenneT precies zien gebeuren?
De netbeheerder wil vaart maken met het organiseren van buffervermogen. Denk aan het stimuleren van energieopslag – bijvoorbeeld batterijen – zodat overschotten kunnen worden bewaard voor latere pieken. Ook vraagt TenneT om te kijken naar “capaciteitsmechanismen”: systemen waarbij producenten niet alleen betaald worden voor geleverde kilowatturen, maar ook voor het paraat houden van vermogen dat bij schaarste direct inzetbaar is.
Waarom zoveel nadruk op onderzoek?
Het uitwerken van een breed pakket aan maatregelen kost volgens TenneT ongeveer vijf jaar. Daarna moeten er nog besluiten vallen en regels worden aangepast. Wachten tot het misgaat is dus geen optie; dan ben je te laat. Zonder urgentie komen bedrijven straks klem te zitten en ontbreekt de tijd om een robuuste oplossing neer te zetten.
Klinkt dat niet hopeloos bureaucratisch?
Het klinkt als papierwerk, maar TenneT noemt het noodzakelijk voorwerk. Zonder slimme prikkels voor beschikbaarheid en opslag investeert niemand op tijd in nieuwe capaciteit. Welke regeling je kiest – en hoe je die ontwerpt – bepaalt wie investeert, waar en met welk risico. Dat wil je zorgvuldig regelen, omdat de gevolgen groot zijn en decennialang doorwerken.
Wat merk jij en wat betekent het voor bedrijven?
Richting 2030 wordt flexibiliteit steeds belangrijker. Bedrijven moeten vaker plannen met het idee dat het aanbod soms krap is, vooral tijdens winterpieken. Voor huishoudens verandert er op korte termijn weinig, maar het besef groeit dat niet elke kilowattuur altijd direct beschikbaar is. Wie zijn verbruik kan verschuiven of tijdelijk kan terugschakelen, staat straks sterker.
De tijd dringt
De boodschap van TenneT is duidelijk: begin nu met voorbereiden, anders ben je straks te laat. Zonder versnelling in onderzoek, besluitvorming en uitvoering blijft het risico bestaan dat er vanaf 2030 vaker tekorten zijn dan we acceptabel vinden. Met de juiste prikkels voor beschikbaarheid, opslag en flexibel vermogen is die kloof te dichten – maar alleen als we op tijd in actie komen.
