Je ziet het steeds vaker op het nieuws: jonge actievoerders van Just Stop Oil die in oranje hesjes op de snelweg gaan zitten, het verkeer platleggen en roepen dat we moeten kappen met olie. Hun eis: per direct stoppen met nieuwe olie- en gasprojecten. Klinkt idealistisch – tot één van de demonstranten iets pijnlijk realiseert.
Een confronterend besef
Bij een recente blokkade sprak een omstander een jonge vrouw aan met de vraag: “Weet je eigenlijk waarvan je jas is gemaakt?” Ze keek even verbaasd. “Van gerecycled spul,” zei ze zelfverzekerd. Toen de man uitlegde dat bijna alle synthetische stoffen – zoals polyester en nylon – uit aardolie komen, viel ze stil. Haar regenjas, haar schoenen en zelfs haar bril bleken precies gemaakt van het spul waartegen ze demonstreerde.
Volgens aanwezigen volgde een kort, ongemakkelijk stil moment in de groep. En ja, het klopt: we leven in een wereld die op olie leunt.
Hoe olie overal in je leven zit
De boodschap van Just Stop Oil is helder: stop met nieuwe fossiele winning om de klimaatcrisis te beteugelen. Wat veel mensen – inclusief sommige activisten – vergeten, is dat olie niet alleen in benzine en diesel zit.
Olie is de basis voor ongelooflijk veel alledaagse spullen: kleding, smartphones, laptops, brillen, medicijnen, tandpasta, plastic verpakkingen, cosmetica en zelfs bepaalde toevoegingen in voedsel. Zonder olie zou onze moderne samenleving vastlopen.
Zelfs de oranje hesjes van de actievoerders zijn meestal van polyester, een vezel uit aardolie. Hun spandoeken? Vaak gedrukt op kunststof doek. De telefoons waarmee ze alles filmen? Vol onderdelen die uit olieproducten voortkomen.
Is dat dan pure hypocrisie?
Je kunt de activisten makkelijk “hypocriet” noemen, maar zo simpel is het niet. De roep om te stoppen met olie is in feite een oproep tot verandering – verlangen naar een schonere toekomst. Alleen is de slogan te zwart-wit. Want helemaal stoppen met olie is nu simpelweg onmogelijk.
Je draait niet in één klap een complete samenleving olievrij. Daarvoor zijn onze systemen veel te verweven met fossiele grondstoffen. Het gaat niet alleen om de brandstof in auto’s, maar om de materialen waar we onze wereld mee hebben gebouwd.
Waar het echt om draait: minder en schoner
Wat wél kan, zeggen talloze energiedeskundigen, is minder consumeren en schonere productie stimuleren. Dus minder verspillen, minder weggooien en zuiniger omgaan met spullen. En vooral: productieprocessen verbeteren in landen waar nu de grootste milieuschade ontstaat.
In veel armere regio’s worden plastics, textiel en brandstoffen nog op extreem vervuilende manieren gemaakt. Daar valt de grootste winst te boeken. “Niet door alles in één keer te verbieden, maar door het schoner te maken,” zegt een milieuonderzoeker.
Idealisten met gelijk, maar zonder routekaart
De demonstranten van Just Stop Oil hebben dus wel degelijk een punt: we moeten af van onze afhankelijkheid van fossiele energie. Alleen vergeten we vaak dat olie meer is dan brandstof. Het is een ruggengraat van het moderne leven – en die hak je niet zomaar door.
Zolang er geen betaalbare alternatieven op grote schaal zijn voor al die oliegebonden producten, blijft een totale stop niet realistisch. De echte opgave is slimmer en zuiniger met olie omgaan, niet het rigoureus verbannen.
En jij, hoe kijk je hiernaar?
Is de harde aanpak van Just Stop Oil terecht? Of vragen ze iets wat nu nog niet kan omdat we er nog te afhankelijk van zijn?
De ironie van de jas van olieproducten laat vooral zien hoe complex het probleem is. Je kunt de kraan niet zomaar dichtdraaien, maar je kunt wél minder verspillen, schoner produceren en eerlijker verdelen.
