Een woordeloos ritueel aan het sterfbed
Werk je in een hospice, dan kom je veel verdriet tegen, maar ook momenten die je stil maken. Verpleegkundigen zien soms dingen die je niet zomaar kunt verklaren. Een daarvan is een eenvoudig, bijna ceremonieel gebaar dat veel mensen maken vlak voor ze sterven: een hand of arm die naar voren of omhoog gaat, alsof er iets is dat je niet kunt zien.
Wie Katie Duncan is en wat haar opviel
Katie Duncan, verpleegkundige en coach rondom sterven uit de Amerikaanse staat Maryland, begeleidt al jaren mensen in hun laatste fase. Ze werkte op de IC, deed thuiszorg en stond in verpleeghuizen aan het bed van talloze patiënten. En steeds weer zag ze hetzelfde gebeuren—en het blijft indruk maken: vlak voor het einde strekken opvallend veel mensen hun arm uit, alsof iemand hen opwacht.
Reiken naar wat je niet ziet
In een recente video noemt Katie dit een van de mysterieuze kanten van sterven. Je ziet geregeld dat iemand rustig de armen heft of een hand uitsteekt, alsof diegene iets wil aannemen of aanraken dat net buiten bereik is. Het is geen onrustig zwaaien; het oogt kalm, doelbewust en aandachtig, alsof er zonder woorden op een uitnodiging wordt ingegaan.
Wat sommigen beweren te zien
Dat reiken gaat soms samen met wat vaak ‘einde-levensvisioenen’ worden genoemd. Patiënten vertellen dan dat ze een geliefde zien, een oud huisdier, een zachte aanwezigheid of een helder licht. Niet iedereen spreekt het uit—sommigen blijven stil—maar toch komt diezelfde beweging tevoorschijn, alsof er iets wordt waargenomen dat voor anderen verborgen blijft. Voor zorgverleners voelt het vaak alsof er een ontmoeting plaatsvindt, ook al is er niets zichtbaars in de kamer.
Geen angst, juist rust
Er is geen harde wetenschap die dit verklaart. Toch herkennen veel mensen in de palliatieve zorg het als een vredig onderdeel van het afscheid. Katie benadrukt dat patiënten op die momenten zelden bang lijken. Integendeel, ze ogen vaak kalm, alsof die ervaringen—wat ze ook zijn—een diepe geruststelling brengen. Voor wie erbij is, kan dat onverwacht troostend zijn: de sfeer verandert, milder en lichter.
Wat dit doet met mensen in de zorg
Voor professionals aan het bed zijn dit nederige momenten. Je staat erbij en mag getuige zijn van iets dat je niet stuurt en niet helemaal begrijpt. Katie noemt het een voorrecht: het herinnert je eraan hoe kwetsbaar en kostbaar die laatste stukken zijn, en hoe weinig er soms nodig is—een hand, een blik, een stil gebaar—om iemand met waardigheid te laten gaan.
Herkenning bij kijkers en familie
Na Katie’s video deelden veel mensen soortgelijke ervaringen. Iemand vertelde dat haar vader, die al tijden zijn armen niet meer kon optillen, vlak voor zijn overlijden beide armen naar voren bracht, alsof hij welkom werd geheten. Een ander noemde het “het moment ertussenin”, die korte stilte waarin het leven zachter lijkt en de overgang al begonnen is.
Nog iemand sprak over “reiken naar de hemel”, terwijl een familielid beschreef dat ze haar man niet durfde te storen toen hij zijn hand ophief—het voelde bijna heilig, alsof je een intiem iets zag dat je niet moest onderbreken. Zulke verhalen lijken vaak op elkaar: ze ademen ontzag en een stille herkenning, zelfs bij mensen die zichzelf niet religieus vinden.
Wat het families kan brengen
Voor nabestaanden kan dit gebaar voelen als een teken dat hun dierbare niet alleen is. Je krijgt het idee dat er iemand of iets meeloopt, hoe je het ook noemt. Het kan het afscheid minder beangstigend maken en later, in de rouw, houvast geven: je denkt terug aan die rustige beweging, die uitgestoken hand, en het besef dat er op het laatst iets warms en zachts aanwezig leek.
Een raadsel dat niet opgelost hoeft te worden
Misschien komt er ooit een medische verklaring, misschien ook niet. Voor nu is het voor veel zorgverleners en families genoeg om te zien wat het doet: de spanning zakt, de sfeer wordt vriendelijker, en er komt een vleug betekenis de kamer binnen. Dat ene gebaar—een hand die omhoog reikt—zegt soms meer dan woorden. Het is een klein, raadselachtig ritueel aan de rand van het leven dat je bijblijft.
@death.care.coach #doula #hospice #oncology #cancer #deathdoula #hospicenurse #socialwork #holistic #caregiver #nursing
