Buurtbewoners trekken aan de bel over gezondheid en windturbines
Woon je pal naast een windpark? Grote kans dat je het herkent: het voortdurende gezoem en het diepe gebrom kunnen je murw maken. Huisartsen zien een stroom aan klachten binnenkomen over slapeloze nachten, hoofdpijn en zelfs sombere, suïcidale gedachten. Tegelijkertijd stelt een recent rapport van onderzoeksinstituut Nivel dat windturbines in de buurt geen extra gezondheidsproblemen veroorzaken. Artsen reageren daar cynisch op, want wat zij in de spreekkamer zien, lijkt daar haaks op te staan. Ze voelen zich machteloos.
De praktijk in Meeden: wegvluchten voor het lawaai
In het Groningse Meeden, op een steenworp van Windpark N33, vertelt een huisarts dat een stel thuis een geluidsdichte kast liet bouwen om af en toe aan het monotone gebrom te ontkomen. Veel patiënten proberen ’s nachts het dorp te ontvluchten: een chaletje in Drenthe, logeren bij familie of slapen op een bootje in Friesland. Alles om even stilte te vinden.
Honderden meldingen sinds Windpark N33 draait
Sinds de 35 turbines in 2020 zijn gaan draaien, verzamelde stichting Tegenwind N33 bijna achthonderd meldingen. De huisarts in Meeden schat dat meer dan een derde van het dorp hinder ervaart. Slaaptekort stapelt zich op en uit zich in stress, boosheid, vermoeidheid en een verhoogde prikkelbaarheid en alertheid. Ouders vertellen over kinderen die op school minder meekomen en thuis moeilijker gedrag vertonen. Volgens de arts leidt dat tot conflicten, depressies en zelfs suïcidale neigingen. Ondanks herhaalde noodkreten aan de politiek verandert er nauwelijks iets, zegt hij; als arts sta je dan met lege handen.
Den Bosch: wonen met slagschaduw en migraine
Niet alleen in het noorden hoor je dit soort verhalen. In de Bossche wijk Engelen draaien sinds 2020 vier forse windmolens. Huisarts Sylvia Manen ziet mensen met duizeligheid, migraine en een constante onrust en angst. Eén van haar patiënten verplaatste het dagelijks leven van de woonkamer naar de keuken, simpelweg om minder last te hebben van het geluid en de hinderlijke slagschaduw. Aanpassingen die je normaal gesproken nooit in je eigen huis zou hoeven doen.
Het Nivel-rapport: geen extra klachten rond turbines?
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg bekeek huisartsgegevens van 2012 tot en met 2021. Hun conclusie: mensen die dicht bij windturbines wonen, komen niet vaker met acute of chronische problemen bij de huisarts dan mensen die verder weg wonen. Klinkt geruststellend, maar volgens artsen botst dit met wat zij dagelijks zien. De reacties uit het veld zijn dan ook scherp.
Kritiek op de aanpak: ‘broddelwerk’
Voormalig huisarts en epidemioloog Dick Bijl noemt het rapport ronduit broddelwerk. Hij vindt het methodologisch zwak om postcodegebieden te koppelen aan diagnosecodes van huisartsen en daaruit te concluderen dat turbines geen gezondheidseffect hebben. Zo’n conclusie kun je volgens hem niet verantwoord trekken. Bijl, wetenschappelijk adviseur van het artsencollectief Wind Wiki, pleit voor degelijker onderzoek dat rekening houdt met individuele blootstelling, piekgeluiden, laagfrequent geluid en of je bijvoorbeeld met het raam open slaapt.
‘Tunnelvisie’ bij bestuurders en gemiste gezondheidsrisico’s
Huisarts Anneke Bodde uit Denekamp spreekt van tunnelvisie bij beleidsmakers. Het lijkt soms alsof het enige doel is om zoveel mogelijk windparken te plaatsen, zegt ze, terwijl er ook studies zijn die laten zien dat langdurige geluidsbelasting het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. In haar ogen krijgen vooral onderzoeken die gunstig zijn voor plaatsing aandacht, terwijl kritische bevindingen verdwijnen in een la. Voor bewoners met klachten voelt dat als dweilen met de kraan open.
En nu? Luisteren, meten en verstandiger beleid
De kloof is helder: bewoners en artsen melden hardnekkige klachten, terwijl een groot onderzoek zegt niets afwijkends te zien. Zolang die werelden niet bij elkaar komen, blijven mensen ’s nachts uitwijken naar een logeeradres of een geïmproviseerde geluidsdichte plek in huis. Artsen vragen om serieuze aandacht: beter meten van geluid en trillingen, onderzoek naar slaapverstoring en mentale gezondheid, en beleid dat rekening houdt met afstand, slagschaduw en stapeling van hinder. Pas als je klachten serieus neemt en onderzoekt, kun je eerlijk bepalen wat een windpark een buurt oplevert — en wat het kost.
